وبلاگ حقوقی شعیب نظری

شعیب نظری /دعاوی در حقوق ایران به طور کلی به دو دسته دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته‌ها خود شامل انواع مختلفی از دعاوی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند.

دعاوی حقوقی

دعاوی حقوقی به دعاوی گفته می‌شود که موضوع آن‌ها اختلاف بر سر حقوق خصوصی افراد باشد. در این نوع دعاوی، فردی که حقش پایمال شده است، با طرح دعوا در دادگاه، خواستار احقاق حق خود می‌شود.

انواع دعاوی حقوقی:

• دعاوی ملکی: این دعاوی مربوط به املاک و اراضی است. مانند دعوای تخلیه، دعوای خلع ید، دعوای رفع تصرف عدوانی، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و ... .
  • مثال: شخصی ملک دیگری را به زور تصرف کرده است. مالک واقعی می‌تواند با طرح دعوای خلع ید، خواستار تخلیه ملک توسط متصرف شود.
• دعاوی خانوادگی: این دعاوی مربوط به روابط خانوادگی است. مانند دعوای طلاق، نفقه، حضانت فرزند، اجرت المثل ایام زوجیت و ... .
  • مثال: زنی از همسر خود به دلیل سوء رفتار تقاضای طلاق کرده است.
• دعاوی تجاری: این دعاوی مربوط به روابط تجاری است. مانند دعوای مطالبه وجه، فسخ قرارداد، الزام به انجام تعهدات قراردادی و ... .
  • مثال: شرکتی به دلیل عدم پرداخت بدهی توسط مشتری خود، علیه او اقامه دعوی کرده است.
• دعاوی قراردادی: این دعاوی مربوط به نقض قرارداد است. مانند دعوای فسخ قرارداد، الزام به انجام تعهدات قراردادی، خسارت ناشی از نقض قرارداد و ... .
  • مثال: شخصی خودرویی را خریداری کرده اما فروشنده خودرو را تحویل نداده است. خریدار می‌تواند با طرح دعوی الزام به تحویل خودرو، خواستار تحویل خودرو شود.
• دعاوی مسئولیت مدنی: این دعاوی مربوط به جبران خسارتی است که به دلیل فعل یا ترک فعل شخص دیگری به دیگری وارد شده است. مانند دعوای دیه، خسارت بدنی، خسارت مادی و ... .
  • مثال: شخصی در اثر تصادف رانندگی مجروح شده است. او می‌تواند با طرح دعوای خسارت بدنی، خواستار جبران خسارت‌های وارده شود.

دعاوی کیفری

دعاوی کیفری به دعاوی گفته می‌شود که موضوع آن‌ها جرم و مجازات آن باشد. در این نوع دعاوی، دادستان به عنوان مدعی العموم و به نمایندگی از جامعه، علیه متهم اقامه دعوی می‌کند.

انواع دعاوی کیفری:

• جرایم علیه اشخاص: مانند قتل، ضرب و جرح، تهدید، توهین و ... .
• جرایم علیه اموال: مانند سرقت، کلاهبرداری، اختلاس و ... .
• جرایم علیه امنیت کشور: مانند جاسوسی، افساد فی الارض و ... .
• جرایم علیه نظام عمومی: مانند شورش، اغتشاش و ... .

نکته: این تقسیم‌بندی‌ها تنها بخشی از انواع دعاوی در حقوق ایران است و ممکن است انواع دیگری از دعاوی نیز وجود داشته باشد. همچنین، برخی از دعاوی ممکن است هم جنبه حقوقی داشته باشند و هم جنبه کیفری.